De VVD Lansingerland blijft kritisch op de financiële plannen van het college. Dit college vraagt bij herhaling om vertrouwen, maar verzuimt net als bij de begrotingsbehandeling met inhoudelijke onderbouwing en cijfers bij hun plannen te komen. De grote bezuiniging van dit college, structureel 1 miljoen oplopend tot 3 miljoen euro per jaar, zou worden gevonden met ideeën van de bewoners, via bezuinigingsdialogen. Er is nog geen euro besparing gerealiseerd, en de bibliotheek en Humanitas worden nu gepakt.
De VVD was over de dialogen bij de kadernota vorig jaar (zie stuk commissie en raad) al kritisch, er was immers al veel bezuinigd en wat zouden de bewoners nog kunnen bedenken wat zoveel geld zou opleveren wat het gemeentebestuur niet al had bedacht? Het college wilde van geen enkele kritiek weten op hun paradepaardje en stelde vertrouwen te hebben in de dialoog. Wethouder Fortuyn noemde partijen die vraagtekens stelde bij de verwachte miljoenenopbrengst zelfs ‘azijnzeikers’.
Inmiddels heten de bezuinigingsdialogen geen bezuinigingsdialogen meer, en er wordt ook geen euro mee bezuinigd. College én coalitiepartijen lijken allemaal vergeten dat in de begroting miljoenenbezuinigingen staan ingeboekt die ingevuld moeten worden en noemen de dialogen een succes. Leon van Noort zei namens de VVD het prachtig te vinden dat bedrijven en organisaties als gevolg van de dialogen gaan samenwerken, maar stelde ook dat de gemeente dat niet a raison van 60.000 euro had hoeven organiseren, maar dat dat een mooi event was geweest voor bijvoorbeeld het Vrijwilligers Informatie Punt en Ondernemen Lansingerland.
Wat de VVD nog ergerlijker vindt dan het feit dat dit college champagneglazen blijft klinken op het succes van hun bezuinigingsdialogen die geen bezuinigingen opleveren, is het feit dat de bibliotheek en Humanitas nu zonder enige vorm van overleg geld moeten inleveren. Dezelfde Humanitas en Bibliotheek die bij de dialogen sponsors zoeken voor hun projecten. “Wat het college met de linkerhand geeft, pakt het met de rechterhand weer af.”
Was de kadernota 2014 nog geschreven door het vorige college, deze kadernota ademt duidelijk de bestuursstijl uit van dit college. Nu kunnen we de rekening opmaken van een jaar lang besturen door het huidige college.
Steeds duidelijk komt naar voren dat dit het college is van Delen, Dromen, Dóórschuiven..
De VVD zal de kadernota beoordelen op drie verschillende onderdelen:
- Beleid
- Risico’s
- Financiën en bezuinigingsmaatregelen
Op basis van de antwoorden van het college zal de VVD tijdens het raadsdebat op 25 juni 2015 komen met haar definitieve oordeel.
Beleid
Tijdens de kadernota 2014 werd door het huidige college veelvuldig het woord ‘vertrouwen’ gebruikt. Aangezien er toen nog geen collegeakkoord lag, moest de raad overal vertrouwen in hebben. Zo moesten we vertrouwen houden dat de bezuinigingen niet boterzacht waren, vertroun dat de financiën bij dit college in goede handen waren en dat alle antwoorden zouden komen in het collegeakkoord Eigenlijk was het enige concrete dat het college zag dat de 7 vette jaren waren aangebroken, daarom had het college alvast 1,2 miljoen voor zichzelf uitgetrokken voor nieuw beleid.
En dat niet alleen: dit college had de dood verklaard aan de oude politiek, voortaan gaan we alles doen in dialoog met de bevolking, te beginnen met de bezuinigingsdialoog. Deze bezuinigingsdialoog zou zeker 3 miljoen opgaan brengen aangezien de inwoners ook wel begrepen dat dit noodzakelijk was. En ondanks dat wij de op 4 na duurste gemeente zijn (plaats 397 van de 401 gemeenten), wij als hardwerkende inwoners met graagte meer contributie gaan betalen nadat de subsidies op de sportverenigingen zijn gekort, de toegangskaartjes van het zwembad zien stijgen, en en passant ook naast de OZB de waterschapsbelastingen zien stijgen. Die plek van de lijst met duurste gemeentes is een plek die in ieder geval volgend jaar beter zal zijn aangezien we, door fusies, nu nog maar 393 gemeenten hebben.
Wat betreft het vertrouwen dat de raad moest hebben, hebben we gezien waar dat toe heeft geleid: Lansingerland staat voor het tweede jaar op rij onder preventief toezicht van de Provincie. De huidige kadernota legt het falen van de bezuinigingsdialoog pijnlijk bloot.
Deze kadernota mist urgentie
Dit gebrek aan urgentie is duidelijk te lezen in het antwoord op de technische vraag: ‘wat bedoelt het college met de woorden ‘dat de kadernota in regulier vaarwater is gekomen’. De VVD heeft hierover een vervolgvraag aan het college: De gemeente staat onder preventief toezicht. Wat vindt het college regulier aan onder preventief toezicht staan? Bedoelt het college met regulier vaarwater dat wordt gestreefd naar nog een jaar onder preventief toezicht?
Over dat preventief toezicht: De bezuinigingen in de vorige kadernota waren niet onderbouwd, dat vond de VVD en dat vond ook de provincie. Vandaar dat we vorig jaar weer onder preventief toezicht werden gesteld. Ook dit jaar wordt de gemeenteraad geconfronteerd met matig onderbouwde plannen. Want wat lezen we in antwoorden op onze vragen over de bezuinigingsdialoog: dat we wederom vertrouwen moeten hebben in de bezuinigingen alleen nu in het kader van de “alliantiefabriek”.
Het college schrijft in antwoord op vragen van de VVD: “De dialoog heeft geen additionele concrete bezuinigingen opgeleverd” Kan het college dan bevestigen dat de 1 tot 3 miljoen, reeds ingeboekte, structurele bezuinigingen wél door de alliantiefabriek gerealiseerd zullen worden? Indien u dit niet kunt bevestigen, wat zijn dan uw conclusies ten aanzien van het succes van deze bezuinigingsdialoog?
Vennootschapsbelasting en decentralisaties grote risico’s
Lezend door de kadernota bekruipt de VVD het gevoel dat wij veel, heel veel risico’s niet in kaart hebben. Risico’s die grote gevolgen voor de gemeente zullen hebben zoals: vennootschapsbelasting, de drie decentralisaties en de alvast ingeboekte winstgevendheid van de grexen. De kadernota laat het afweten op het in kaart brengen van de gevolgen van deze majeure risico’s. De gehele jubelstemming in de kadernota overvleugeld die en brengt de raad op een discutabele manier op het verkeerde been. De raad heeft namelijk inzicht nodig op deze risico’s om een gefundeerde mening te vormen van de staat van onze gemeente.
Om te beginnen met de vennootschapsbelasting, VPB: met ingang van januari 2016 moeten gemeentes vennootschapsbelasting gaan betalen over de winst op activiteiten waarmee zij concurreren met het bedrijfsleven. Kunt u uitleggen hoe deze VPB in elkaar zit? Naast de vennootschapsbelasting, ziet de VVD nog een groot risico bij de decentralisaties. En met groot bedoelen we echt groot, aangezien deze drie decentralisaties meer dan de helft van onze begroting uitmaken. Ten aanzien van de drie decentralisaties geeft u bij verschillende antwoorden aan nog niet te weten wat het gaat kosten:
- extra inzet op applicatiebeheer en administratie, bedrag onbekend
- op het transformatie sociale domein al €50.000 extra kosten maar het totale bedrag weet u niet,
- bij werk en inkomen bent u €20.000 euro vergeten,
- gegevens van jeugd GGZ en doorverwijzingen van huisartsen heeft u nog niet,
- een ruime €100.000 euro extra kosten op vervoer van kinderen naar de jeugd GGZ was niet voorzien
- De kosten voor werknemers met een handicap, de sociale werkplaats is u ook nog niet bekend.
Dit is nog maar een kleine greep uit de decentralisaties. Wij maken ons als VVD oprecht zorgen als wij dit lezen. De genoemde posten zijn veelal open-einde regelingen of kosten die op basis van nacalculatie komen. Als wij aan de voorkant hier geen sturing aan geven of regie op voeren lopen de kosten gierend op. Wij hebben twee wethouders op deze domeinen zitten en blijkbaar kunnen zij samen de raad niet voorzien van juiste gegevens.
Eén voorbeeld willen wij toch wel wat meer toelichten: de gegevens van de jeugd GGZ en de doorverwijzing van de huisartsen: u geeft aan dat het niet nieuw is dat huisartsen doorverwijzen. Dit klopt, echter ze hebben nu veel meer vrijheid om door te verwijzen dan in de oude situatie. Nu mogen ze doorverwijzen, naar alle instanties in de jeugdwet. Als we hier met de huisartsen geen duidelijke afspraken over maken, is het risico hierbij dat kinderen te snel naar specialistische / dure zorg worden verwezen. Dit willen we nu juist tegengaan. Indien hier geen regie of ambitie op getoond wordt, lopen de kosten die we als gemeente achteraf moeten betalen hard op. Dit is nu al zichtbaar met de oplopende tekorten van 7 ton nu tot 1,2 miljoen in 2018.
We hebben een jaar geleden unaniem als raad de motie outcome-criteria aangenomen, hét middel om sturing te geven aan aantallen en kwaliteit. Vraag aan het college: hoe staat het nu met die outcome criteria, wanneer wordt de raad hierover geïnformeerd? En als het college niets doet met die criteria, waarmee ze een opdracht van de raad naast zich neerleggen, zouden wij graag van het college, en wethouders Heuvelink en Van Tatenhove in het bijzonder, nu te horen hoe zij denken sturing en ambitie te verkrijgen op dit dossier? We weten dus niets van ongeveer 35% van onze totale begroting. Hier moeten we juist bovenop zitten. Terwijl de diensten uit de drie decentralisaties diep ingrijpen op het leven van onze inwoners, en de kwaliteit daarvan verzekerd moet zijn. Als je het hebt over burgerparticipatie is dit juist iets waar het college zich druk over zou moeten maken.
Florissante financiën
De financiële paragrafen lezende heeft de VVD het idee beland te zijn in de nieuwe Vandersteen: “Suske en Wiske en de florissante financiën”. De overschotten vliegen ons om de oren, dit college slaat zich als een Lambik flink op de borst maar ziet de crisisaanval van tante Sidonia niet aankomen. Om het duidelijk te maken, u verblindt de raad met mooie cijfers maar verhult dat dit gebaseerd is op externe factoren in plaats van goed beleid. Het vertrouwensbeleid vorig jaar heeft ons laten zien waar dat eindigde: wederom een preventief toezicht.
De reden dat we nu meevallers hebben is door de lage rentestand en het aantrekken van de huizenmarkt. Dit zijn incidentele meevallers! Structureel boeren we er juist op achteruit zoals de voorjaarsnota aangeeft. De tegenvallers zijn namelijk structureel.
De prognoses zijn boterzacht. Zo boekt het college alvast 24 miljoen voordeel op de grondexploitaties in en wordt gemeld dat de schuld zakt naar 250 miljoen nadat deze eerst nog oploopt naar 314 miljoen. Onderbouwing van de stijging of zelfs de daling is gebaseerd op aannames. Dit jaar steeg de schuld van 287 miljoen naar 295 miljoen. Dat is een stijging van €120 per inwoner. Van baby tot inwonende wethouder. Dit komt bovenop de forse totaalschuld van onze inwoners, die de VVD vorig jaar al becijferde op ruim €5000 euro per inwoner. Als je een dergelijk bedrag ziet zou je bijna overwegen om te verhuizen. Bijvoorbeeld naar Hendrik-Ido-Ambacht.
Kijkend naar de lokale lasten staan wij op plek 397 van de 401 gemeenten in Nederland. De op 4 na duurste gemeente voor haar inwoners. Echter een verlaging van lasten voor de inwoners is voor de dit college geen doel. Een kleine fooi van 50 euro mag een inwoner krijgen door de verlaging van de afvalstoffenheffing. Maar de OZB blijft met 120 procent wel fors structureel hoger dan het landelijk gemiddelde de komende jaren.
In de vorige kadernota diende de VVD een herstelplan in, een plan waarmee we er als Lansingerland zelf voor hadden kunnen zorgen dat onze gemeentefinanciën op orde kwamen. Een plan waarbij de OZB in 2015 eenmalig naar 130% zou gaan, ja, het was ook voor de VVD even slikken zo’n belastingverhoging, maar let op, daarna zou het tarief in deze kadernota al dalen naar 116%. 4% onder het huidige tarief. Hierbij hebben wij nog niet eens de meevallers en afvalstoffenheffing meegerekend. Wij stopten het geld namelijk in schuldaflossing wat structureel doorwerkt. Over minder schulden betaal je namelijk minder rente, dus hoeven bewoners minder belasting op te hoesten. Dit college doet echter niets aan aflossing van de schulden maar anticipeert op de aantrekkende woningmarkt. Dit is echter geen oplossing, want zelfs als we alles verkopen zitten we nog steeds met een restschuld. Vraag aan het college: Hoe en wanneer dacht het college die restschuld af te lossen?
Om gelijk het bruggetje te slaan naar de bezuinigingen. Zoals wij al memoreerden zijn deze bezuinigingen het perfecte voorbeeld van een top-down bezuiniging, oude politiek, waar dit college een einde aan zou maken. Of toch niet? Uit de lijst bezuinigingen wil de VVD er 1 bezuiniging uithalen die ons wel heel erg aan het hart gaat, en dat is de bibliotheek. Er worden geen afspraken ‘ opengebroken’ volgens u, er worden alleen extra bezuinigingen opgelegd? Dat is toch ook het openbreken van een afspraak, als je opeens met nieuwe bezuinigingen aan komt? Het blijft ongewijzigd maar het wordt uitgebreid? Dat zou Kafka niet mooier hebben kunnen opschrijven!
Graag horen wij van wethouder Van Tatenhove haar antwoord op de volgende vragen:
- Is hier ook geen sprake van onbehoorlijk bestuur als we afspraken die vastliggen tot 2018 ineens eenzijdig gaan wijzigen?
- Kan het college ons verzekeren dat niet wordt ingezet op sluiting van de vestiging in Bleiswijk, vorig jaar nog uitgeroepen tot 3e beste bibliotheek van Nederland?
- Klopt het dat in het contact met de bibliotheek ter sprake is gebracht dat de bibliotheek terug zou kunnen verhuizen naar de locatie waar zij een paar jaar geleden vandaan kwam?
- Is dit de eerste stap naar het door de wethouder zo gewenste cultuurhuis?